ЭНЕРГИЯ АУДИТІ

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың  «Қазақстан – 2050» Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауында 21 ғасырдағы он жаһандық сын-қатердің бірі жаһандық энергетикалық қауіпсіздік деп аталды. Энергия тапшылығын жеңудің бірінші кезектегі тәсілі энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру болып табылды. Жоспарлау кезеңінде энергия үнемдеу мен энергия тиімділігіне қол жеткізудің практикалық құралы – энергия аудиті және энергия менеджменті. Кәсіпорындар мен құрылыстарды энергия аудиті немесе энергетикалық зерттеу отын, әр түрлі энергия, су және басқа да энергия тасымалдаушылардың шығындарымен байланысты кәсіпорын қызметінің барлық аспектілерін бағалауды қамтиды.

2012 жылғы 13 қаңтарда «Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы» Қазақстан Республикасының №541-IV ҚРЗ Заңы бекітілді. Осы Заңға сәйкес жылына 1500 және одан да көп тонна шартты отынға баламалы көлемде энергетикалық ресурстарды тұтынатын мемлекеттік энергетикалық тізілім субъектілері энергия аудитін жүргізуге, сондай-ақ энергия менеджменті жөніндегі халықаралық стандарттың талаптарына сәйкес энергия менеджменті жүйесін құруға, енгізуге және ұйымдастыруға міндетті. Энергия аудитін жүргізуді, энергия менеджменті жүйесін құруды, енгізуді және ұйымдастыруды бақылау мемлекеттік энергетикалық тізілім субъектілерінің бірінші басшыларына жүктеледі.

Энергия аудитінің негізгі міндеттері:

• энергетикалық ресурстарды үнемдеудің резервтері мен әлеуетті мүмкіндіктерін анықтау;
• энергия үнемдеу іс-шараларының бағдарламасын әзірлеу, энергия үнемдеу технологияларын енгізу;
• энергия үнемдеу іс-шараларын енгізудің экономикалық тиімділігін анықтау;
• энергия үнемдеу іс-шараларының өтелу мерзімдерін және оларды енгізуге арналған шығындарды айқындау;
• энергия ресурстарының шығысын бақылау және есепке алу жүйесін жетілдіру;
• кәсіпорынның энергетикалық паспортын әзірлеу.

Энергия аудитін жүргізу кезінде кәсіпорын қызметінің жанармай, әр түрлі энергия, су және кейбір энергия тасымалдаушылардың шығындарымен байланысты барлық аспектілері бағаланады.

Энергия аудитінің мақсаттары

• энергия үнемдейтін технологиялар мен жабдықтарды енгізу есебінен ОЭР шығынын азайту;
• ОЭР бөлу және тұтыну кезінде шығындарды азайту;
• ТЭР есебінің жаңа жүйелерін құру немесе қолданыстағы жүйелерін жаңғырту

Энергия аудитінің міндеттері

• рационалды емес энергия шығыны мен энергия шығыны көздерін анықтау;
• энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру әлеуетін анықтау;
• энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жоспарын әзірлеу.

Энергия аудитінің кезеңдері

Энергия аудитін жүргізудің 4 кезеңі атап өтіледі:

I кезең. Дайындық.

Осы кезеңнің мақсаттары: энергия аудитін жүргізу бағдарламасын жасау (жұмыстарды орындау мерзімдерін және тапсырыс берушінің балансындағы объектілердің толық тізбесін көрсете отырып) және тапсырыс берушіге ұсынылуы қажет қажетті мәліметтер мен құжаттардың тізбесін қалыптастыру. Осы кезеңнің нәтижесі:

— Бастапқы деректерді қабылдау-беру актісі жасалды, қол қойылды және тараптардың мөрімен расталды;

— Аспаптық тексеру бағдарламасын қамтитын энергия аудитін жүргізу бағдарламасы әзірленді және келісілді.

II кезең. Өлшеу (Сынақ).

Осы кезеңнің мақсаттары: стационарлық және (немесе) портативті аспаптардың көмегімен энергетикалық ресурстарды тұтыну сипаттамаларын өлшеу және тіркеу, жалпы объект және жекелеген бөлімшелер бойынша отын-энергетикалық ағындарды зерттеу. Осы кезеңнің нәтижесі:

— Орындалған өлшеулердің хаттамалары жасалды.

ІІІ кезең. Аналитикалық.

Осы кезеңнің мақсаттары: өлшеу кезеңінде алынған ақпарат пен өлшеу нәтижелерін талдау; ғимараттардың энергия тиімділігінің нақты көрсеткіштерін, жабдықтардың жекелеген түрлерін және технологиялық процестерді есептеу; энергия тиімділігінің нақты көрсеткіштерінің нормативтермен сәйкес келмеу себептерін анықтау және талдау; әрбір жеке көрсеткіш бойынша, ғимараттар мен жабдықтардың түрлері бойынша энергия үнемдеу әлеуетінің мәнін есептеу; нысанның отын-энергетикалық ресурстарды пайдалану тиімділігін талдау. Осы кезең нәтижесі:

— Энергия аудиті бойынша техникалық есеп дайындалды және жасалды.

IV кезең. Қорытынды.

Осы кезеңнің мақсаттары: энергия тасымалдаушылардың топтары мен түрлері бойынша ғимараттың, құрылыстың, жабдықтың энергия ресурстарын пайдалануды талдау нәтижелерін жинақтау; жалпы алғанда және жекелеген бөлімшелерде нысанның энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі қорытынды. Осы кезеңнің нәтижесі:

— Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру бойынша қорытынды дайындалды.

— Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар жоспары дайындалып, келісілді.

— Энергия аудитінің нәтижелері бойынша энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі қорытынды жасалады, ол энергия аудитін жүзеге асыратын заңды тұлғаның фирмалық бланкісінде ресімделеді және оны оның басшысы бекітеді.

Қазақстанда энергоаудит кім үшін міндетті

13.01.2012 ж. № 541-IV  «Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабының 4-тармағына сәйкес, мемлекеттік мекемелерді қоспағанда, мемлекеттік энергетикалық тізілім субъектілері кемінде бес жылда бір рет міндетті энергия аудитінен өтеді.